Zamandizin Yolculuğu: Mimarlık Tarihi Öğrenimi ve Öğretimi için Alternatif Bir Uygulama
Bu proje, mimarlık tarihi eğitimini hem akademisyenler hem de öğrenciler için daha keyifli ve kolay öğrenilir hale getirecek dijital bir uygulama geliştirmeyi amaçlıyor. Bir zamandizin (kronoloji) ile bir haritayı temel alan söz konusu uygulamaya bir web sayfası üzerinden ulaşılacak. Görselliği ön plana çıkararak mimarlık tarihindeki farklı dönemlerin ve farklı üslupların kolayca anlaşılmasını sağlayacak bu araç, hem mimarlık tarihi bilgisinin daha kalıcı olmasına hem de mevcut yapılar, şehirler ve üsluplarla ilgili yeni analizler yapılabilmesine olanak tanıyacak.
Projede iki tarihi şehir (İstanbul ve Ravenna) prototip olarak ele alınacak ve söz konusu uygulama ilk olarak, çok katmanlı bir mimariye sahip bu şehirler için tasarlanacak. Londra, Roma, Atina, Berlin gibi başka tarihi şehirlere de kolayca uyarlanabilmesi için “otomatik veri tabanı oluşturma” modülüne sahip olacak ve bu sayede dünya çapında bir mimarlık tarihi eğitimi aracı haline gelebilecek. Bunun için, ilgili şehirlerin mimarlık tarihi konusunda uzman akademisyenlerin editörlüğüne başvurulacak. Bu uygulamanın geliştirilmeye açık ve başka şehirlere kolayca uyarlanabilir olması için veri girişinin yapılacağı arayüzün kullanıcı dostu bir tasarıma sahip olmasına özen gösterilecek. Yeni şehirlerin eklenmesiyle birlikte, karşılaştırmalı mimarlık tarihi çalışmalarına olanak tanınmış olacak, dünyanın farklı noktalarında eş zamanlı olarak inşa edilen yapılar yan yana görülebilecek.
Geliştirilecek uygulama, ekranı yatay olarak ikiye bölüp üst yarısının haritaya alt yarısının zamandizine ayrıldığı bir arayüzle tasarlanacak. Zamandizin üzerinde ileriye ve geriye doğru gidilebilecek, bu esnada seçilen dönemin yapıları ve kısa bilgileri zamandizin üzerinde belirecek. İki boyutlu haritada, seçilen zamanda ilgili şehirde hangi yapılar mevcutsa, yalnızca onlar gösterilecek, zamanda ileriye doğru gidildikçe daha sonra inşa edilen yapılar da harita üzerinde görünecek. Hem harita hem de zamandizin üzerinde zoom in ve zoom out yapmak mümkün olacak. Zamandizin üzerinde geniş açıdayken ilgili şehrin öne çıkan yapıları görünecek. Daha dar bir döneme bakıldığındaysa daha fazla sayıda yapıya dair ayrıntılar ve fotoğraflar belirecek, haritada zoom yapıldığındaysa ilgili dönemin yapılarının 3D modelleri arasında gezinmek mümkün olacak. İstenirse, şehrin gelişimini gösteren bir animasyon izlenebilecek, bir nevi zamanda yolculuk yapmak mümkün olacak. Bu sırada, zamandizin üzerinde şehrin öne çıkan yapılarının fotoğraflarının bir film şeridi gibi geçmesiyle şehirlerin uzun dönemdeki dönüşümleri kolaylıkla okunabilir hale gelecek.
Projenin ikinci aşamasında, geliştirilen araç (Timeline Travel tool) bir e-öğrenme platformuna dönüştürülecek. Eklenecek yeni görsel malzemeler, sınavlar ve ders notlarıyla mevcut mimarlık tarihi derslerinin zenginleştirilmesi ve öğrencilerin tek başlarına, keyifle çalışabilecekleri dersler haline gelmesi amaçlanıyor. Yine proje süreci içinde Gaziantep ve Bologna üniversiteleri, hem ilk etapta geliştirilen aracı bir ders materyali olarak hem de e-öğrenme platformunu normal derslere katılmayan öğrencilere sunarak proje çıktısı ürünlerin başarısını test edecekler. Ayrıca öğrencilerin uygulamayı kullanımları (göz hareketleri, tıklamalar, videolarda geçirilen süreler, vs.) analiz edilerek platformun iyileştirilmesi yine proje süreci içinde sağlanacak.
Böyle bir uygulamanın başka bir önemli yönü ise bir veritabanına aktarılacak çok büyük miktarda veri üzerinde analizler ve yorumlar yapma imkânına sahip olunacak olması. Normalde birçok farklı kaynakta dağınık olarak bulunan verilerin belirli bir yapı içinde düzenlenmesi, daha önce görülemeyen bazı ayrıntıları görülebilir kılacak, tarihsel olaylarla imar faaliyetleri arasındaki paralellikler gösterilecek, verinin görselleştirilmesini sağlayan grafikler çizilebilecek.
Proje çıktısı ürünler aynı zamanda ilgili şehirlerin tanıtımında kullanılabilecek bir kaynak teşkil edecek. Bu şehirleri gezmeye gelen ya da sadece bu şehirlerin tarihini ve yapılarını merak edenler için bir turist rehberi olarak da kullanılabilecek. Son ve büyük bir yenilik olarak, geliştirilecek araç, sadece mimarlık tarihi alanında değil, tarih, sanat tarihi, şehircilik, arkeoloji gibi disiplinlerin de kolaylıkla yararlanabileceği bir yapıya sahip olacak. Proje sonunda sunulacak kılavuzlar sayesinde farklı disiplinlerden akademisyen ve öğrenciler bu öğrenim aracını kendi alanlarına uyarlayabilecek ya da başkalarının ürettiği zamandizinleri ya da e-öğrenme derslerini kullanabilecekler.
Erasmus+ KA203 Yüksek Öğrenim için Stratejik Partnerlik hibesiyle hayata geçmekte olan, 1 Eylül 2017’de başlayan ve iki yıl sürecek olan projenin ekibinde mimarlık tarihçi, bilgisayar mühendisi, eğitim bilimci, tasarımcı, harita mühendisi gibi farklı disiplinlerden yirmi akademisyen görev alıyor. Gaziantep Üniversitesi adına Yrd. Doç. Dr. Muzaffer Özgüleş'in koordinatörlüğünü yaptığı projede Türkiye’den Yeditepe Üniversitesi, İtalya’dan Bologna Üniversitesi, Polonya’dan Beşeri ve Ekonomi Bilimler Üniversitesi (AHE) ana ortaklar arasında yer alıyor. Yardımcı ortaklar arasındaysa İngiltere’den Oxford Üniversitesi ve Reading Üniversitesi, Hollanda’dan Radboud Üniversitesi ve Çek Cumhuriyeti’nden Czech Centre for Mediterranean Archaeology bulunuyor.